Báo chí kết nối các chủ thể trong "hệ sinh thái" công nghiệp văn hóa (Kỳ 4)

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa, một "hệ sinh thái" văn hóa sáng tạo cần được thiết lập, với sự kết nối chặt chẽ giữa các chủ thể nghệ sĩ, doanh nghiệp, quản lý nhà nước, công chúng.... Và ở đó, báo chí sẽ giữ vai trò của một "cầu nối quan trọng" để vừa lan tỏa thông tin, phản ánh, quảng bá các sản phẩm văn hóa sáng tạo, vừa thúc đẩy đối thoại, đồng thuận xã hội và giám sát chính sách.

1. Bên cạnh việc xây dựng các giải pháp đồng bộ, toàn diện về chính sách, thể chế, tài chính, hạ tầng và nguồn nhân lực, sự đóng góp tích cực của báo chí là yếu tố không thể thiếu, mang tính chất then chốt trong việc tạo động lực và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp văn hóa.

Bởi, theo các chuyên gia tại Diễn đàn báo chí với chủ đề "Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam", 1 trong những thách thức lớn nhất của phát triển công nghiệp văn hóa là việc để xã hội nhận thức đúng đắn về vai trò, giá trị và tiềm năng của ngành này. Và báo chí, với vai trò là kênh truyền thông đại chúng, có khả năng lan tỏa thông tin nhanh chóng và rộng rãi, giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng, doanh nghiệp và cả các nhà hoạch định chính sách về tầm quan trọng của công nghiệp văn hóa.

Bên cạnh đó, phát triển công nghiệp văn hóa đòi hỏi một hệ thống chính sách linh hoạt, phù hợp với thực tiễn và có khả năng thích ứng nhanh với sự thay đổi của thị trường và công nghệ. Báo chí đóng vai trò là lực lượng phản biện xã hội, giám sát việc thực thi chính sách, phát hiện những bất cập, hạn chế trong quản lý và đề xuất các giải pháp cải tiến. Sự phản ánh kịp thời và khách quan của báo chí giúp các cơ quan quản lý điều chỉnh chính sách, hoàn thiện thể chế, tạo môi trường phát triển công bằng, minh bạch và hiệu quả hơn cho ngành.

Không chỉ vậy, công nghiệp văn hóa là ngành dựa trên sáng tạo và đổi mới không ngừng. Báo chí cũng có vai trò quan trọng trong việc tôn vinh, quảng bá các cá nhân, tập thể sáng tạo, tạo động lực và cảm hứng cho cộng đồng nghệ sĩ, doanh nghiệp và người làm văn hóa. Đồng thời, báo chí còn là cầu nối kết nối các chủ thể trong hệ sinh thái công nghiệp văn hóa, thúc đẩy hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và nguồn lực, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Và, trong thời đại công nghệ số và toàn cầu hóa, báo chí còn góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong công nghiệp văn hóa, giới thiệu các sản phẩm văn hóa số, ứng dụng công nghệ mới và mở rộng thị trường quốc tế, giúp quảng bá hình ảnh văn hóa Việt Nam ra thế giới, đồng thời cập nhật và truyền tải các xu hướng, công nghệ mới, giúp ngành công nghiệp văn hóa thích ứng và phát triển trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.

2. Nói về vai trò của báo chí trong việc phát triển công nghiệp văn hóa, PGS-TS Đặng Thị Thu Hương, Phó Hiệu trưởng trường ĐH KHXH&NV (ĐHQG Hà Nội) nhấn mạnh: Truyền thông đại chúng - mà hạt nhân là báo chí - đóng góp to lớn cho việc quảng bá, lan truyền, truyền tải văn hóa về chiều rộng và chiều sâu. Truyền thông đại chúng là phương thức quan trọng truyền tải các giá trị văn hóa đến với các đối tượng công chúng trong xã hội, là định chế quan trọng nhất, quyền lực nhất về niềm tin đối với các giá trị văn hóa, các chuẩn mực trong xã hội, đồng thời, đóng vai trò quan trọng có tính quyết định việc tồn tại hay mất đi của nó.

"Báo chí không chỉ là phương tiện truyền tải, quảng bá văn hóa, mà tự thân nó trở thành một lĩnh vực văn hóa, trở thành một bộ phận của văn hóa, sáng tạo văn hóa và kích thích sáng tạo đối với các chủ thể văn hóa khác" - chuyên gia này nhấn mạnh - "Báo chí là phương tiện để hình thành và phát triển ngành công nghiệp văn hóa trong bối cảnh xã hội hiện đại. Đây được coi là những tác động tích cực của văn hóa truyền thông đại chúng đối với xã hội".

Còn theo phân tích của TS Đỗ Thị Thu Thủy, Trưởng khoa Khoa Viết văn, Báo chí (Trường ĐH Văn hóa Hà Nội), với vai trò là công cụ truyền thông chính sách sắc bén và là phương tiện giám sát, phản biện xã hội hiệu quả, lại có khả năng kết nối, truyền cảm hứng tới công chúng, những năm qua, các cơ quan báo chí, truyền thông đã có sự đồng hành, "nhập cuộc" tích cực trong công tác truyền thông, quảng bá nhằm thúc đẩy, phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Như lời TS Thủy, điều này được thể hiện ở một số nội dung tập trung như: Truyền thông về chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước về công nghiệp văn hóa, từ đó nâng cao nhận thức, hiểu biết của công chúng về công nghiệp văn hóa và ý nghĩa của mục tiêu phát triển các ngành công nghiệp văn hóa; theo sát và phản ánh kịp thời các sự kiện, hiện tượng, vấn đề có liên quan tới công nghiệp văn hóa để cổ vũ nhân tố mới, các mô hình hoạt động và sản phẩm văn hóa sáng tạo; quảng bá sản phẩm và thương hiệu văn hóa; định hướng thị hiếu và nâng cao năng lực thẩm mỹ của công chúng qua những phân tích, bình luận, đánh giá chuyên sâu....

Ngoài ra, chuyên gia này cũng nhắc tới việc báo chí góp phần nhận diện và phê phán các sản phẩm văn hóa lệch chuẩn; phân tích tiềm năng, xu hướng và nhu cầu thị trường; phản ánh những khó khăn, vướng mắc của cá nhân, tổ chức trong  thực hành sáng tạo, từ đó góp phần đề xuất giải pháp  tháo gỡ các vướng mắc - nhất là "điểm nghẽn" về cơ chế chính sách trong phát triển công nghiệp văn hóa. Các nội dung này được truyền tải đa dạng qua tin bài, podcast, video, infographic trên báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình và mạng xã hội, tạo sự tương tác đa chiều với công chúng.

(Còn tiếp)