Vì sao sa thải một HLV vừa giúp đội thăng hạng không phải là ý tưởng tồi?

Sau nhiều tuần đồn đoán, Leeds United đã chính thức xác nhận Daniel Farke sẽ tiếp tục dẫn dắt đội bóng tại Premier League mùa giải 2025-2026. 

Thoạt nhìn, việc đặt câu hỏi về vị trí của ông dường như là điều khó tin. Leeds đã vô địch Championship với 100 điểm, vượt qua Burnley – đội sở hữu hàng thủ gần như bất khả xâm phạm – để giành ngôi đầu. Dù mùa giải có những thăng trầm và cái bóng nghi ngờ vẫn còn sau thất bại thăng hạng mùa trước, Farke chắc chắn đã xứng đáng có cơ hội dẫn dắt Leeds tại giải đấu cao nhất, đúng không?

Đúng, nhưng hãy nhìn lại. Farke từng có cơ hội tại Norwich City – không chỉ một mà đến hai lần – và kết quả thì ai cũng rõ. Cả hai lần đều thất bại.

Đây là lần thứ ba Farke giúp một đội bóng thăng hạng từ Championship. Trong ba mùa giải đó, ông giành tổng cộng 291 điểm và luôn kết thúc ở vị trí số một. Nhưng tại Premier League, thành tích của ông lại đáng báo động: 49 trận, chỉ 6 chiến thắng. Khi Norwich sa thải ông vào tháng 11/2021, đội bóng gần như chắc chắn xuống hạng, và Farke để lại kỷ lục tệ thứ tư trong số các HLV từng cầm quân hơn 20 trận tại Premier League, với chuỗi 15 trận thua liên tiếp trải dài qua hai mùa giải.

Dù Farke đã làm nên kỳ tích với Leeds ở Championship, không có nhiều bằng chứng cho thấy ông sẽ thành công tại Premier League.

Không chỉ riêng Farke. Scott Parker, người vừa giúp Burnley trở thành đội thứ ba thăng hạng từ Championship dưới sự dẫn dắt của mình, cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Tài năng của Parker là không thể phủ nhận, nhưng thành tích của ông tại Premier League với Fulham và Bournemouth lại đáng lo ngại: 52 trận, 9 thắng, 13 hòa, 30 thua, tổng cộng 40 điểm. Trung bình một mùa 38 trận, đó là 29 điểm – không đủ để trụ hạng trong bất kỳ mùa giải nào của Premier League trong 33 năm qua.

Tương tự, Phil Parkinson, người đưa Wrexham thăng hạng ba mùa liên tiếp, đáng lẽ phải được tung hô như một huyền thoại. Nhưng mùa tới, Wrexham sẽ chơi tại Championship, nơi mọi thứ trở nên khắc nghiệt. Parkinson từng dẫn dắt ba đội ở giải hạng Nhì. Việc Bolton Wanderers xuống hạng khó có thể trách ông, khi đội bóng đối mặt với khủng hoảng tài chính suýt phá sản. Nhưng việc bị Hull City sa thải trước Giáng sinh và để Charlton Athletic xuống hạng thì khó biện minh hơn.

Giúp đội thăng hạng và khiến đội bóng đó cạnh tranh ở giải đấu cao hơn là hai nhiệm vụ hoàn toàn khác biệt. Vậy tại sao ý tưởng Leeds chia tay Farke, Burnley chia tay Parker, hay Wrexham chia tay Parkinson lại bị coi là vô lý?

Trong lịch sử Premier League, chỉ có năm trường hợp HLV đưa đội thăng hạng không tiếp tục dẫn dắt khi mùa giải mới bắt đầu. Ba lần, HLV được các CLB lớn chiêu mộ; năm 2017, Steve Bruce tự nguyện rời Hull City. Trường hợp duy nhất gần giống "nâng cấp" HLV sau thăng hạng là khi Watford thay Slavisa Jokanovic bằng Quique Sanchez Flores năm 2016, nhưng quyết định này phần nào bị ảnh hưởng bởi vấn đề hợp đồng.

Việc thay thế một HLV thành công đã từng xảy ra trong các hoàn cảnh khác. Southampton thay Nigel Adkins bằng Mauricio Pochettino giữa mùa 2013-2014 dù đang thi đấu tốt. Brighton, sau hai mùa trụ hạng thành công, quyết định Chris Hughton đã hết tiềm năng và đưa Graham Potter về. Bournemouth cảm ơn Gary O'Neil vì giữ họ ở lại Premier League năm 2023, nhưng rồi thay ông bằng Andoni Iraola.

Câu chuyện này không xa lạ với cầu thủ. Mọi người đều chấp nhận rằng một cầu thủ xuất sắc ở Championship có thể không đủ sức chơi tại Premier League. Mỗi mùa, các đội thăng hạng thường nói lời chia tay với nhiều cầu thủ, cảm ơn họ vì đã góp phần thăng hạng nhưng rồi chiêu mộ những cái tên chất lượng hơn.

Hiện tượng này cũng xảy ra ở các giải đấu khác. Gần đây, tại Đức, FC Koln, đội đang đứng thứ hai ở 2.Bundesliga và hướng đến thăng hạng, đã mất niềm tin vào HLV Gerhard Struber và giám đốc thể thao Christian Keller, thay thế cả hai trước khi mùa giải khép lại. Trong các môn thể thao khác, như bóng rổ, Golden State Warriors từng thay HLV Mark Jackson bằng Steve Kerr sau khi lọt vào playoffs năm 2013-2014, và quyết định này đã mang lại thành công rực rỡ. Trong quyền anh, Tyson Fury thay HLV Ben Davison bằng SugarHill Steward sau trận hòa với Deontay Wilder, dù nhiều người tin Fury đáng lẽ đã thắng.

Trong tất cả các trường hợp trên, một HLV đã hoàn thành xuất sắc một nhiệm vụ, nhưng những người ra quyết định nhận ra rằng điều đó không đảm bảo họ sẽ thành công ở nhiệm vụ tiếp theo.

Việc giữ nguyên HLV sau thăng hạng không gây bất ngờ, bởi thay đổi là một quyết định táo bạo đòi hỏi bản lĩnh. Nếu bạn giữ HLV và đội bóng đứng chót bảng với chỉ một chiến thắng sau 10 trận vào tháng Mười, bạn có thể biện minh rằng cần cho người đó cơ hội. Nhưng nếu bạn thay HLV và đội vẫn bết bát, bạn sẽ bị coi là kẻ ngốc, trong khi HLV bị sa thải ung dung đếm tiền bồi thường.

Xét về mặt con người, sa thải một HLV như Farke, Parker hay Parkinson sau những gì họ đã làm sẽ là hành động đáng trách. Từ góc độ bóng đá, đó cũng chưa chắc là quyết định đúng: lòng trung thành và sự ổn định có giá trị riêng, hoàn cảnh hiện tại của ba HLV này khác với quá khứ, và bất kỳ sự thay thế nào cũng là canh bạc.

Tuy nhiên, áp lực buộc các đội thăng hạng phải làm điều gì đó khác biệt đang lớn hơn bao giờ hết. Sáu đội gần nhất thăng hạng từ Championship đều lập tức xuống hạng, trung bình chỉ nửa điểm mỗi trận. Không chỉ xuống hạng, họ còn chẳng có cơ hội trụ lại. Năm trong số sáu đội giữ HLV đã giúp họ thăng hạng, và Leicester cũng sẽ làm vậy nếu Chelsea không chiêu mộ Enzo Maresca.

Nhiều yếu tố đang tác động, từ khoảng cách chất lượng giữa hai giải đấu hàng đầu của Anh đến những vấn đề riêng của từng CLB. Nhưng điều rõ ràng là tư duy thông thường đã thất bại. Việc giữ một HLV chỉ vì họ thành công ở giải thấp hơn, bất chấp thành tích kém cỏi ở giải cao hơn, có thể không phải là lựa chọn đúng đắn.