Tuần này đánh dấu 20 năm kể từ khi gia đình Glazer giành quyền kiểm soát MU, hoàn tất một trong những thương vụ tiếp quản gây tranh cãi nhất trong lịch sử bóng đá.

Nhân dịp kỷ niệm cột mốc quan trọng này, chúng ta cùng nhìn lại những diễn biến trong 20 năm qua, hậu quả đối với Manchester United và những gì sẽ xảy ra tiếp theo. Sau khi đã khám phá kế hoạch tương lai của gia đình Glazer tại Manchester United ở phần 1, bài viết này sẽ bàn về việc 20 năm quản lý của gia đình Glazer tại Old Trafford.

Vai trò quá quan trọng của Sir Alex

Khi Glazer tiếp quản vào tháng 5 năm 2005, Manchester United đang không đáp ứng được kỳ vọng. Bị Arsenal và Chelsea vượt mặt, United về đích thứ ở vị trí thứ 3 ở 3 trong 4 năm khi ấy. Đây là chuỗi thành tích tệ nhất kể từ khi Premier League ra đời. Trước đó, họ vô địch 8 lần trong 13 năm.

Mùa đầu tiên dưới thời Glazer không có danh hiệu, nhưng 7 năm sau đó mang về năm chức vô địch Premier League. Khi Sir Alex Ferguson nghỉ hưu năm 2013, United là đội bóng thống trị nước Anh với 13 danh hiệu Premier League trong 21 năm.

Tuy nhiên, từ đó, United không còn cơ hội vô địch. Hai lần về nhì (2018 và 2021) khi lần lượt cách đội đầu bảng 19 và 8 điểm. Từ chỗ chỉ đứng ngoài top 4 tám lần trong 37 năm trước 2013, họ đã làm điều đó bảy lần trong 12 năm qua. Mùa này là tệ nhất, với vị trí thứ 16 và chỉ 39 điểm sau 37 trận – thấp nhất kể từ khi xuống hạng năm 1974.

Dù sa sút, United vẫn giành 14 danh hiệu trong 20 năm, chỉ kém Manchester City (18) và Chelsea (15). Họ có thể nâng số danh hiệu lên 15 nếu thắng Tottenham trong chung kết Europa League. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa thời Ferguson và sau đó rất rõ: chỉ 5 danh hiệu (2 FA Cup, 2 League Cup và 1 Europa League) đến sau khi ông nghỉ, so với 9 danh hiệu trong 8 năm ông làm việc dưới thời Glazer.

Ferguson là huyền thoại, có thể là huấn luyện viên xuất sắc nhất bóng đá Anh. Thay thế ông là bài toán khó. Trong 8 năm dưới thời Glazer, ông giúp United thắng 70% trận ở Premier League. Không ai sau ông đạt được con số này. David Moyes thắng 50% trong 34 trận, Jose Mourinho tốt nhất với 54%. Ralf Rangnick chỉ thắng 10 trong 24 trận còn HLV hiện tại Ruben Amorim tệ nhất với 6 chiến thắng trong 26 trận.

Mùa này, United chơi tệ trên sân nhà, chỉ kiếm 21 điểm tại Old Trafford. Đây là mùa mà kết quả sân nhà của họ tệ nhất lịch sử, ngang với các mùa 1930-31 và 1962-63.

Tình hình tài chính của MU

Dù thành tích sân cỏ đi xuống, tài chính của United lại sáng sủa hơn. Doanh thu tăng từ 159,4 triệu bảng năm 2005 lên 661,8 triệu bảng năm 2023-24, gấp hơn 4 lần. United vẫn là một trong những đội kiếm tiền hàng đầu thế giới, chỉ thua ba đội mùa trước. Thu nhập từ ngày thi đấu đạt 137,1 triệu bảng, cao nhất bóng đá Anh, dù Old Trafford cần cải tạo hoặc thay bằng sân mới.

Tuy nhiên, các đối thủ đang đuổi kịp. Trước khi Glazer đến, United chỉ thua Real Madrid về doanh thu và từng dẫn đầu thế giới tám mùa liên tiếp. Giờ họ đứng thứ tư, từng xếp thứ 5 hai lần trong ba mùa gần đây,\ và có thể tụt sâu hơn. Liverpool đã vượt United về doanh thu thương mại mùa trước – lần đầu tiên trong kỷ nguyên Premier League.

Sự bùng nổ của Premier League cũng giúp United. Tiền thưởng cho 20 đội tăng 509%, từ 467,7 triệu bảng năm 2004-05 lên 2,848 tỷ bảng mùa trước. Đội cuối bảng giờ nhận hơn 100 triệu bảng, so với 31 triệu bảng Chelsea nhận khi vô địch mùa trước khi Glazer đến. United nhận 60,8 triệu bảng khi vô địch năm 2013, nhưng dù xếp thứ 16 mùa này, họ vẫn thu hơn 130 triệu bảng từ bản quyền truyền hình.

United chỉ 1 lần không dự cúp châu Âu dưới thời Glazer, họ đã kiếm 871 triệu euro tiền thưởng UEFA, đứng thứ 8 thế giới. Họ kiếm nhiều hơn từ 2015 (504,7 triệu euro) so với thập kỷ trước (366,6 triệu euro), dù chỉ vào tứ kết Champions League một lần. Tuy nhiên, 10 đội khác kiếm nhiều hơn từ 2015, nhờ UEFA thưởng dựa trên thành tích lịch sử.

Về thương mại, United tăng doanh thu từ 44,7 triệu bảng năm 2005 lên hơn 300 triệu bảng. Các hợp đồng lớn như 559 triệu USD với Chevrolet (2014-2021) và 90,1 triệu bảng mỗi năm từ Adidas là minh chứng. Nhưng chiến lược ký nhiều hợp đồng tài trợ nhỏ không còn hiệu quả khi thành tích sân cỏ kém, khiến United bị Liverpool và các đội châu Âu vượt mặt.

Chi phí lương và chuyển nhượng

Quỹ lương của United tăng mạnh hơn doanh thu, từ 77 triệu bảng năm 2004-05 lên 364,7 triệu bảng năm 2023-24. Mùa này, việc không dự Champions League có thể giảm chi phí. Thời Ferguson, United thường xếp trên vị trí tương ứng với quỹ lương 7 trong 8 năm. Sau ông, dù có năm chi lương cao nhất Premier League, họ chỉ vượt kỳ vọng 3 lần và 6 lần xếp thấp hơn từ 4 vị trí. Mùa này, với quỹ lương có thể đứng thứ 4 hoặc 5 bất chấp vị trí thứ 16 là mùa tệ nhất lịch sử Premier League.

Số nhân viên tăng từ 505 năm 2005 lên 1.140 năm 2024, với 811 nhân viên hành chính – cao nhất giải đấu. Việc mở văn phòng ở London và Hong Kong để tăng doanh thu thương mại đẩy số nhân viên tăng. Nhưng Sir Jim Ratcliffe đã cắt 450 việc làm từ tháng 2 năm 2024, khiến nhiều người lo ngại United khó duy trì quy mô lớn.

United chi 2,557 tỷ bảng mua cầu thủ trong 20 năm, với 5 mùa vượt 200 triệu bảng, bao gồm kỷ lục 274,5 triệu bảng mùa này. Trong 19 mùa trước, chỉ Chelsea (3,333 tỷ bảng) và Manchester City (2,660 tỷ bảng) chi nhiều hơn Paul Pogba (89 triệu bảng) là bản hợp đồng đắt nhất, nhưng không thành công lâu dài. Các vụ như Antony, Jadon Sancho và Angel Di Maria cũng tốn kém nhưng ít giá trị.

Chi ròng của United là 1,652 tỷ bảng, chỉ kém Chelsea và City. Nhưng họ bán cầu thủ kém, chỉ thu 689,1 triệu bảng, với hơn 10% từ vụ bán Ronaldo năm 2009. Lợi nhuận bán cầu thủ (344,2 triệu bảng) thua 9 đội Anh khác.

Những khoản nợ của MU và lợi ích tài chính của  nhà Glazer

Nợ chuyển nhượng ròng đạt 271,6 triệu bảng vào tháng 6/2024, vượt 300 triệu bảng vào cuối năm, chỉ kém Tottenham. Nợ này chiếm 41% doanh thu, so với 4,7 triệu bảng thuận cuối mùa đầu tiên của Glazer. Chi tiêu lớn dù ít dự Champions League làm áp lực tài chính tăng.

Vụ tiếp quản khiến United gánh 550 triệu bảng nợ, từ chỗ không nợ từ năm 1931. Cuối mùa đầu, nợ đạt 603,9 triệu bảng, cao nhất 773,3 triệu bảng năm 2010. Sau khi trả 232,6 triệu bảng nợ lãi cao, nợ giảm nhưng tăng lại, đạt 731,5 triệu bảng cuối năm 2024. United dùng 210 triệu bảng trong hạn mức tín dụng 300 triệu bảng để đối phó Covid-19 và ngày càng phụ thuộc vào nó.

Chi phí lãi vay khởi điểm 52,6 triệu bảng, tổng cộng 835 triệu bảng từ khi tiếp quản, chủ yếu cho khoản vay mua câu lạc bộ. Lãi suất hàng năm cao nhất là 167,6 triệu bảng năm 2011, gần đây tăng gần gấp đôi, với 18,8 triệu bảng trong sáu tháng đầu mùa này. Dù Ratcliffe bơm vốn, nợ và chi phí vẫn là vấn đề lớn.

Ngày 10/8/2012, Glazer đưa United lên sàn NYSE, thu 70 triệu bảng từ bán cổ phiếu loại A, giữ cổ phiếu loại B có quyền biểu quyết gấp 10 lần. Giá cổ phiếu hiện quanh quẩn mức 14,30 USD, gần bằng mức ban đầu. Tổng lợi ích của Glazer đạt 1,358 tỷ bảng, gồm 1,202 tỷ bảng từ bán cổ phiếu, 128,7 triệu bảng cổ tức và 27,4 triệu bảng phí quản lý.

Tổng chi phí liên quan đến tiếp quản vượt 1 tỷ bảng, gồm 835 triệu bảng lãi vay, 168,7 triệu bảng cổ tức, 27,4 triệu bảng phí quản lý, và 24,6 triệu bảng trả nợ ròng. Một đợt phát hành cổ phiếu năm 2010 mang về 249,1 triệu bảng để giảm nợ, nhưng nguồn tiền không rõ, làm dấy lên nghi ngờ Glazer dùng tài sản khác.

Gia đình Glazer hiện sở hữu dưới 50% cổ phần nhưng giữ hơn 2/3 quyền biểu quyết. United giờ khác xa thời điểm họ mua. Từ 15 năm lợi nhuận liên tiếp trước 2005, United lỗ 357,7 triệu bảng trong 5 năm qua. Ratcliffe kiểm soát hoạt động bóng đá và mở rộng ảnh hưởng, nhưng gia đình Glazer chưa có ý định rời bỏ United.

Vụ tiếp quản năm 2005 vẫn để lại bóng đen dài, với nợ, chi phí tài chính và sa sút trên sân cỏ định hình tương lai bất định của câu lạc bộ.