Phim tài liệu "Live Aid At 40": Cảm động sâu sắc trước lòng nhân ái vô bờ

Được tổ chức bởi Bob Geldof, hòa nhạc Live Aid đã quyên góp được hơn 109 triệu bảng Anh để cứu trợ nạn đói ở Ethiopia năm 1985. Ước tính có hơn 1,9 tỷ người ở 150 quốc gia đã xem chương trình phát sóng trực tiếp, chiếm gần 40% dân số.

Giờ đây, sau 40 năm, bộ phim tài liệu Live Aid At 40: When Rock And Roll Took On The World vừa lên sóng, kể về di sản của siêu nhóm Band Aid "trong việc định hình lại hoạt động từ thiện".

Bản tin chấn động

Với những cảnh quay lưu trữ, tập đầu tiên kể về Bob Geldof khi ông thành lập siêu nhóm Band Aid để phát hành đĩa đơn Do They Know It's Christmas?, tập thứ 2 kể về quá trình tạo ra buổi hòa nhạc lịch sử Live Aid, trong khi tập cuối kể về quá trình tạo ra Live 8.

Tất cả bắt đầu vào buổi tối ngày 23/10/1984, Geldof, khi đó là ca sĩ của nhóm nhạc pop đang suy tàn Boomtown Rats, được mời đến Mayfair để tham dự buổi ra mắt cuốn sách của Peter York - người rất am tường về giới siêu giàu ở London.

Nhưng trước khi rời khỏi nhà, Geldof đã xem bản tin của Michael Buerk trên đài BBC về nạn đói khủng khiếp ở Ethiopia. Đây là 1 trong những thước phim đầu tiên về nạn đói này, mà Beurk miêu tả là "nạn đói trong Kinh thánh vào thế kỷ 20".

Bản tin có sự góp mặt của y tá trẻ Claire Bertschinger. Quanh cô là 85.000 người đang chết đói, nhưng do hạn chế về thực phẩm trợ cứu, Berschinger chỉ được phép chọn ra những đứa trẻ có thể cứu và bỏ lại những trẻ quá yếu.

Phim Live Aid At 40 trích cảnh Geldof nhận xét với một vị khách trong bữa tiệc hào nhoáng rằng thật "khủng khiếp" khi họ thưởng thức rượu sâm-panh và món canapé trong cảnh này. Sự đối lập giữa giàu sang quyến rũ và cảm giác tội lỗi cũng là trọng tâm của bộ phim tài liệu.

Sững sờ trước thực tại, Geldof nhanh chóng gọi điện cho người bạn cùng chí hướng Midge Ure để cùng nhau sáng tác ca khúc Do They Know It's Christmas?, với hy vọng gây quỹ cứu trợ nạn đói. Sau đó, Geldof đã liên lạc với các đồng nghiệp trong ngành công nghiệp âm nhạc và thuyết phục họ thu âm đĩa đơn này miễn phí.

Thời điểm đó, nỗ lực từ thiện tốt nhất của người nổi tiếng chính là lan truyền một video đồng sáng tác. Geldof và Ure cũng chỉ ra rằng vào năm 1984, các "vị thần" nhạc pop chủ yếu xuất thân từ tầng lớp lao động, điều không còn đúng nữa vào thời điểm hiện tại. Dù thế nào, mọi người đều xuất hiện, từ Spandau Ballet đến Duran Duran, Phil Collins đến Sting, Status Quo đến Bananarama. Có cả Bono và Adam Clayton của U2, George Michael và vài chục người nữa.

Trong thước phim lưu trữ, có thể thấy, các ngôi sao đều hết mình vì sự nghiệp nhân đạo. George Michael hát 1 câu, trông có vẻ không hài lòng nên đã sửa lại. Bono kể rằng ông và người đồng hương Ireland Geldof "có ký ức dân gian về nạn đói". Thế nên, ông biết chính xác mình phải làm gì khi: được giao cho câu hát khó nhất của ca khúc, ông còn nâng nó lên 1 quãng 8, giúp tăng gấp đôi tác động của nó.

Ca khúc Do They Know It's Christmas? giữ vị trí số 1 trong 5 tuần tại Anh, là đĩa đơn số 1 vào dịp Giáng sinh và trở thành đĩa đơn bán chạy nhất từ trước đến nay tại Anh khi đó, thu về hơn 8 triệu bảng Anh, vượt xa 70.000 bảng Anh mà Geldof và Ure ban đầu mong đợi. Thành công này cũng thúc đẩy Geldof hướng tới mục tiêu cao hơn: tổ chức hòa nhạc gây quỹ.

Sức mạnh của lòng nhân ái

Thật ra, ý tưởng tổ chức hòa nhạc từ thiện để gây quỹ cho Ethiopia xuất phát từ Boy George - ca sĩ chính của nhóm Culture Club. George và tay trống của Culture Club là Jon Moss đã tham gia thu âm ca khúc Do They Know It's Christmas? và trong cùng tháng đó, nhóm thực hiện chuyến lưu diễn vòng quanh nước Anh, kết thúc bằng 6 đêm tại SVĐ Wembley Arena.

Vào đêm cuối cùng tại Wembley, ngày 22/12/1984, một số nghệ sĩ khác từ Band Aid đã ngẫu hứng tham gia cùng Culture Club trên sân khấu vào cuối buổi hòa nhạc, để biểu diễn lại ca khúc Do They Know It's Christmas?. George đã quá xúc động trước màn biểu diễn này, đến nỗi ông đã nói với Geldof rằng họ nên cân nhắc tổ chức một buổi hòa nhạc từ thiện.

Phát biểu với tạp chí âm nhạc Anh Melody Maker vào đầu tháng 1/1985, Geldof bày tỏ sự nhiệt tình với ý tưởng của George, rằng: "Nếu George định tổ chức hòa nhạc đó, hãy nói với cậu ấy rằng cậu ấy có thể gọi cho tôi bất cứ lúc nào và tôi sẽ thực hiện nó. Đó là bước tiến hợp lý sau bản thu âm, nhưng vấn đề là ta đừng chỉ nói về nó, mà hãy tiến hành thực hiện nó!".

Geldof cũng nêu rõ ý tưởng rằng: "Buổi biểu diễn phải lớn nhất có thể. Không có ích gì khi chỉ có 5.000 người hâm mộ đến Wembley. Chúng ta cần liên kết Wembley với Madison Square Gardens (Mỹ), và toàn bộ buổi biểu diễn phải được truyền hình trên toàn thế giới".

"Phải có nhiều nghệ sĩ tham gia, và bản quyền truyền hình, vé… có thể thu về một khoản tiền khổng lồ. Đây không phải là ý tưởng bất khả thi, và chắc chắn là một ý tưởng đáng để thực hiện" - ông nói thêm.

Và mọi việc diễn ra đúng như vậy. Nhưng tất nhiên, cần có chút tiểu xảo. Giám đốc sản xuất Live Aid, Andy Zweck, sau này cho biết: "Geldof đã phải chơi chiêu để thu hút các nghệ sĩ tham gia. Ông gọi cho Elton John và nói rằng có Queen và Bowie tham gia, và tất nhiên là lúc đó họ chưa tham gia. Sau đó, ông gọi cho Bowie và nói rằng Elton John và Queen tham gia!".

Nhưng thực tế còn hoành tráng hơn thế. Quy mô của hòa nhạc Live Aid năm 1985 thật khó để hiểu. Geldof thậm chí đàm phán với Madonna qua thư! Có người nói Geldof là kẻ ngốc mới nghĩ mình có thể làm lớn được như vậy. Nhưng ông là kiểu người đã quyết tâm thì sẽ không ngừng tiến lên và thuyết phục mọi người theo ông.

"Đó cũng không hẳn là thuyết phục" - Bono nhớ lại về Geldfof khi đó - "Ông ấy đơn giản là không thể tranh luận được. "Thật khó để từ chối Bob Geldof" - Sting đồng tình. Chỉ có thể nói: Lòng nhân ái vô bờ bến đã vượt xa mọi logic.

Thế là, gần như không có gợi ý nào trước, đài BBC đã phải xóa loạt lịch trình để phát buổi hòa nhạc kép điên rồ, với máy quay lia từ Wembley ở London đến sân vận động JFK ở Philadelphia trong hơn 16 giờ.

Mặc dù không đưa ra bằng chứng nào nhưng hòa nhạc khẳng định sẽ có đội hình siêu sao bao gồm Paul McCartney, Bowie, Queen, Mick Jagger, Tina Turner, Bob Dylan và Madonna trẻ tuổi. Thật khó tin nhưng tới 84% số TV trên thế giới đã bật lên chờ đón Live Aid. Trong thời đại tiền mặt, séc và lệnh bưu chính, vậy mà, hơn 100 triệu bảng Anh đã được quyên góp.

"Tôi đã cười, đã khóc và nổi da gà" - một người xem phim bồi hồi trước những cảnh tư liệu - "Thật phi thường vào thời điểm đó với 2 buổi hòa nhạc ở cả 2 bờ Đại Tây Dương. Tất cả quy mô, năng lượng điên cuồng, âm nhạc tuyệt vời và tình đoàn kết giữa con người trên khắp thế giới. Hòa nhạc Live Aid không chỉ thức tỉnh lương tri con người khi đó mà tới giờ, vẫn là biểu tượng của lòng nhân ái".

Phim tài liệu Live Aid At 40: When Rock And Roll Took On The World được phát sóng trên BBC Two và hiện đã có trên iPlayer.