Khi gốm cất lên những thanh âm thấm đẫm hồn Việt

Dự án nghệ thuật GOm Show - Âm thanh từ gốm của nhóm Đàn Đó sẽ chính thức công diễn vào 2 đêm 28 và 29/6 tại Nhà hát Lớn Hà Nội. 

GOm Show - Âm thanh từ gốm là một chương trình âm nhạc đương đại độc đáo, sử dụng gốm làm chất liệu âm thanh chủ đạo để kể chuyện văn hóa Việt Nam qua nghệ thuật trình diễn.

Chia sẻ về chương trình tại cuộc họp báo diễn ra hôm nay, nghệ sĩ Đinh Anh Tuấn (thành viên nhóm Đàn Đó), cho biết: GOm Show là một dự án nghệ thuật âm nhạc sáng tạo, được lấy cảm hứng từ văn hóa gốm truyền thống Việt Nam. Kết hợp giữa âm nhạc bản địa và hệ thống nhạc cụ sáng tạo được chế tác từ gốm và các yếu tố tự nhiên như đất, nước, GOm Show mở ra một thế giới âm thanh kỳ diệu, nơi những thanh âm tưởng chừng như bị giấu kín từ bao đời cất lên đầy sống động, dẫn người nghe về những miền cảm.

Theo đó, lấy cảm hứng từ văn hóa gốm - một di sản mang tính biểu tượng sâu sắc trong đời sống và tâm thức người Việt Nam, GOm Show không đi theo lối kể chuyện bằng hình ảnh hay lời thoại, mà chọn một cách tiếp cận đầy gợi cảm: dùng âm nhạc để đánh thức ký ức, khơi mở trí tưởng tượng. Tại đây, bàn xoay gốm trở thành người dẫn chuyện, còn những chiếc chum, vại, niêu, chiêng, chuông… được chế tác thành nhạc cụ, trở thành "nhân vật" kể lại câu chuyện của đất, của người Việt Nam bằng một ngôn ngữ không lời.

Không tái hiện lịch sử bằng mô tả hay diễn giải, chương trình dẫn dắt người nghe đi qua các chương, đoạn "sáng - hội - chiều - về", tương ứng với một vòng đời cảm xúc, thông qua các tiết mục mang tên Quay về, Thời đó, Xuôi dòng, Tìm Hani, Gom… Mỗi tiết mục đại diện cho những cộng đồng bản địa như M'nông, Tày, Lô Lô, Nùng Dín, Ê Đê, Hà Nhì… được thể hiện bằng âm nhạc kết hợp giữa nhạc cụ dân gian và nhạc cụ sáng tạo từ gốm, mang lại một trải nghiệm vừa gần gũi, vừa mới lạ.

Nói thêm về ý nghĩa dự án, nghệ sĩ Đinh Anh Tuấn nhấn mạnh: "Trong vòng xoay bất tận của thời gian, con người không ngừng truy cầu ý nghĩa tồn tại, những giá trị trường cửu vẫn lặng lẽ bám sâu vào văn hóa và thiên nhiên. Gốm, với những con người tạo nên GOm, không chỉ là chất liệu mà là nhịp cầu kết nối giữa con người và đất trời, mang trong mình câu chuyện không lời của lịch sử và văn hóa Việt Nam".

Cũng bởi thế, ngay tên gọi "GOm" cũng mang một lớp nghĩa đặc biệt, như nghệ sĩ Đinh Anh Tuấn tiết lộ: "Đó là một cách chơi chữ về mặt thị giác để gây ấn tượng với khán giả. Trong đó từ "GO" có nghĩa là đi, còn từ "m" lại rất thuần Việt trong một tổng thể của chữ gom… Nghĩa là, những con người của GOm cứ đi, đi và gom lại những giá trị mang hồn Việt để gìn giữ những tinh hoa văn hóa Việt Nam và thổi vào đó hơi thở mới của nghệ thuật đương đại".

Chính từ tinh thần: đi để gom, gom để sáng tạo, một thế giới âm thanh đầy khác biệt đã được khơi mở. Để hiện thực hóa điều này, nhóm Đàn Đó đã dành nhiều năm nghiên cứu và phát triển các loại nhạc cụ gốm có âm sắc riêng biệt.

Nghệ sĩ Nguyễn Quang Sự (thành viên của nhóm Đàn Đó) cho biết: "Dựa trên hành trình khám phá âm thanh từ chất liệu gốm, sau nhiều năm làm việc với tre và đất, Đàn Đó đã dành nhiều năm nghiên cứu để tạo nên những âm thanh độc đáo, cho ra đời những nhạc cụ tiêu biểu. Đó là những mảnh ghép không thể thiếu để làm nên bức tranh nghệ thuật của GOm Show".

Cụ thể, các nhạc cụ được sử dụng đều do nhóm tự nghiên cứu và chế tác. Chẳng hạn, "Trống Chum" kết hợp giữa chum sành và săm xe để tạo ra âm thanh siêu trầm như một cây đàn bass; "Trống Lãng" có hình dạng giống bánh dày, mang âm trầm ấm như tiếng vọng từ lòng đất…

Hoặc, "Chiêng sành" và "Chuông sành" tạo âm bằng đất nung với mỗi chiếc có một cấu trúc âm sắc riêng biệt; "Gốm xoay" ngân vang bằng thao tác xoay tay trên miệng gốm; hay "Đàn Niêu" phát ra những âm thanh dịu dàng từ niêu đất… tất cả tạo nên một hệ sinh thái âm thanh mang hồn Việt hoàn toàn mới.

Đáng chú ý, GOm Show còn cho thấy một dấu mốc quan trọng, đánh dấu sự chuyển giao giữa 2 thế hệ nghệ sĩ trong nhóm: lớp nghệ sĩ sáng lập và những gương mặt trẻ kế thừa. Trong dự án lần này, nhóm đã quy tụ thêm phần lớn các nghệ sĩ trẻ, cùng chung khát vọng khám phá và giữ gìn bản sắc văn hóa Việt Nam. Đây có thể coi là bước tiếp nối đầy hứa hẹn của dòng âm nhạc sáng tạo mang đậm chất liệu bản địa, nơi âm thanh truyền thống được "tái sinh" trong hình hài mới, để tiếp tục sống, vang lên và lan tỏa theo cách của thời đại hôm nay.