Chạy giải nào, "lên bục" giải đó. Thường xuyên lọt top 1, top 2 các giải chạy ở Việt Nam thời gian qua, chàng trai sinh năm 2003 Huỳnh Anh Khôi được coi là "quái vật" trong làng chạy bộ.

Huỳnh Anh Khôi, từ xuất thân nghèo khó đến "cỗ máy" chạy bộ

Huỳnh Anh Khôi, sinh năm 2003 tại TP HCM, trưởng thành trong một gia đình lao động đông thành viên sống tại quận 5.

Trong căn nhà ba thế hệ gồm 11 người, cậu bé Khôi lớn lên giữa những mối lo toan về cơm áo. Bà nội bán thuốc lá và nước giải khát, mẹ bươn chải kiếm sống nuôi các con ăn học, còn Khôi từ sớm đã ý thức được vai trò trụ cột kinh tế của một người đàn ông trong gia đình.

Ngay từ khi còn nhỏ, Huỳnh Anh Khôi đã bộc lộ năng khiếu thể thao. Năm 14 tuổi, anh được tuyển vào đội điền kinh TP HCM, bắt đầu tập luyện và thi đấu ở nội dung 400m, một cự ly đòi hỏi tốc độ, sức mạnh và khả năng bứt phá trong thời gian ngắn. Với nhiều bạn bè đồng trang lứa, đó là bước đệm đáng mơ ước. Nhưng với Khôi, quãng thời gian đó nhiều thử thách hơn là hào quang.

Trong suốt 5 năm khoác áo đội tuyển, Khôi liên tục vật lộn với chấn thương. Cơ hội thi đấu bị gián đoạn bởi những cơn đau dai dẳng, xen lẫn giai đoạn dịch bệnh khiến mọi thứ bị đóng băng. Khát vọng thể thao vẫn âm ỉ trong anh, nhưng điều kiện sống và những giới hạn cơ thể khiến Huỳnh Anh Khôi phải đối mặt với câu hỏi khó: tiếp tục hay dừng lại?

Năm 2022, khi vừa tròn 19 tuổi, Khôi quyết định chia tay đội tuyển điền kinh. Quyết định đó không chỉ khép lại một chương trong sự nghiệp thể thao, mà còn mở ra một chương mới trong cuộc sống của anh khi chàng trai trẻ phải tự lo cho bản thân và gia đình giữa những bấp bênh của cuộc mưu sinh. Là lao động chính trong một gia đình đông người, Khôi từng làm đủ nghề để kiếm sống, từ nhân viên giao hàng, bán hàng, đến nhân viên tư vấn tại phòng gym… miễn là có thu nhập để đỡ đần mẹ và nuôi em gái ăn học.

Nhưng chính ở ngã rẽ tưởng chừng khép lại cánh cửa thể thao ấy, Huỳnh Anh Khôi lại tìm được một lối đi mới cho mình. Đó là trở thành một vận động viên marathon.

Tháng 2/2023, khi đang làm việc tại một phòng tập thể hình, Khôi tình cờ gặp lại một người anh quen từ nhỏ, hiện là HLV chạy bộ có nhiều kinh nghiệm. Nhận thấy ở Khôi tố chất hiếm có, người anh này đã thuyết phục Khôi thử sức với cự ly marathon (42,195 km) và lên giáo án tập luyện bài bản cho anh.

Marathon, với đòi hỏi về sức bền và ý chí, hoàn toàn đối lập với cự ly 400m anh từng theo đuổi. Ngày đầu tiên thử sức, Khôi chạy 8 km với pace (tốc độ) 4 phút 30 giây nhưng không thể hoàn thành.

"Lúc đó tôi nghĩ marathon quá sức mình. Nhưng sau khi tập đều đặn, tôi nhận ra điều quan trọng không phải ở tốc độ mà là sự kỷ luật và bền bỉ. Marathon là một hành trình, không phải cuộc đua nước rút", Khôi nhớ lại.

Chỉ hai tháng sau, Khôi gây bất ngờ khi hoàn thành giải marathon đầu tiên tại Vũng Tàu Oneway với thành tích dưới 3 giờ (sub3). Trong giới chạy phong trào Việt Nam, đây là một cột mốc đáng nể, đặc biệt với một người mới chuyển sang marathon chưa đầy 8 tuần.

Từ đó, sự tiến bộ của Huỳnh Anh Khôi diễn ra theo đúng nghĩa đen của từ "phi mã". Mỗi giải đấu là một bước nhảy về thành tích. Tháng 12/2023, tại giải Techcombank Marathon, anh hoàn thành cự ly marathon với thời gian 2 giờ 45 phút 38 giây. Ba tháng sau, tại giải Đà Nẵng International Marathon 2024, Khôi tiếp tục lập kỷ lục cá nhân với thành tích 2 giờ 37 phút 14 giây. Anh về nhì chỉ sau chân chạy Kenya Edwin Kiptoo đúng 7 giây.

Đáng chú ý, Khôi tiết lộ anh không thực sự "đấu" với Kiptoo mà chủ động đề nghị vận động viên Kenya "kéo" mình trong suốt cuộc đua.

"Tiếng Anh của tôi không giỏi, nói được chữ này mất chữ kia, vậy mà Kiptoo vẫn hiểu và đồng ý giúp. Thậm chí, anh ấy còn chủ động chỉ tôi tránh những đoạn đường nguy hiểm. Tôi không hề cảm thấy tự ti khi chạy cạnh một VĐV đến từ châu Phi, ngược lại rất phấn khích", Khôi kể.

Với thành tích này, Khôi vươn lên đứng thứ 24 trong danh sách những người Việt chạy marathon nhanh nhất trong lịch sử. Quan trọng hơn, nó giúp anh tiến gần hơn tới mục tiêu cụ thể và rất thực tế: kiếm tiền từ chạy bộ để phụ giúp gia đình.

Từ sau giải Đà Nẵng International Marathon tháng 3/2024, cái tên Huỳnh Anh Khôi dần quen thuộc trong cộng đồng chạy bộ phong trào Việt Nam. Nhưng phía sau những con số ấn tượng và ngôi á quân là một câu chuyện thực tế và giản dị về một chàng trai 22 tuổi chạy vì gia đình, vì miếng cơm manh áo hàng ngày.

Huỳnh Anh Khôi chưa bao giờ chạy chỉ để "săn thành tích". Mục tiêu của anh gắn liền với hoàn cảnh sống. Trong căn nhà nhỏ ở quận 5, nơi ba thế hệ cùng sinh hoạt chật chội, mỗi đồng tiền kiếm được từ giải thưởng chạy bộ đều mang một ý nghĩa rõ ràng là phụ mẹ đóng học phí cho em gái, đưa bà nội vài trăm nghìn mua thêm gói trà, hộp sữa, hay dành dụm để đăng ký mua bib cho giải chạy tiếp theo.

"Trước khi đăng ký giải, tôi phải tính toán kỹ lưỡng. Nếu giải thưởng thấp hoặc cơ hội lọt top không cao, tôi không đăng ký, vì không đủ tiền chi cho đi lại và ăn ở. Mỗi giải phải 'lời' được ít nhất một triệu thì mới đáng công", Huỳnh Anh Khôi thẳng thắn chia sẻ.

Từ tháng 1 đến tháng 6/2024, anh tham gia 13 giải marathon, tức trung bình mỗi tháng hơn hai giải. Mỗi cuộc đua là một phép tính chi li giữa chi phí, khả năng tranh chấp giải thưởng và thể trạng bản thân. Dù lịch chạy dày đặc, Khôi vẫn duy trì việc tập luyện bài bản. Anh thường chạy cùng một người bạn thân ở khu Sala, TP Thủ Đức, mỗi tuần đều đặn khoảng 150 đến 160 km.

Chế độ tập luyện của Khôi mang đậm dấu ấn "chạy vì miếng cơm", tiết kiệm tối đa mọi chi phí. Dinh dưỡng chỉ quanh quẩn vài món cơm mẹ nấu, không thực phẩm bổ sung, không gel, không thanh năng lượng. Đồ dùng chạy bộ cũng tối giản, gồm một đôi giày do chú tặng, một chiếc đồng hồ thể thao và một vòng tay do chính anh tự làm như một "lá bùa may mắn".

"Trừ thứ Tư chạy tempo 20-25 km và thứ Bảy chạy long run 30 km, các ngày còn lại tôi chạy easy khoảng 20-25 km. Một ngày tập chỉ mất tiền xăng và 20.000 đồng mua nước suối. Tôi không bao giờ dùng thực phẩm chức năng", Huỳnh Anh Khôi chia sẻ rất chân thành.

Không có HLV chuyên nghiệp theo sát hàng ngày, Khôi tự mình xây dựng giáo án, theo dõi sự tiến bộ, đánh giá điểm yếu của bản thân và điều chỉnh phương pháp tập luyện. Sau giải VM Nha Trang 2024, nơi anh gặp khó khi leo đèo Lương Sơn, Khôi ngay lập tức bổ sung những buổi tập dốc tại cầu Thủ Thiêm, một minh chứng rõ nét cho tính kỷ luật và tinh thần cầu tiến của anh.

"Tôi hay quan sát các elite (VĐV ưu tú) để học cách xử lý chiến thuật của họ. Mỗi khi phát hiện điểm yếu của mình, tôi sẽ tìm cách cải thiện ngay. Marathon dạy tôi cách tự lắng nghe cơ thể", Khôi nói với vẻ điềm tĩnh của người từng trải.

Khôi không đơn độc trên hành trình này. Bên cạnh anh là Quang Thế Quyền, HLV của nhóm chạy Phú Thọ Runner, đồng thời cũng là người định hướng Khôi đến với marathon từ những ngày đầu. Hai người hiện cùng san sẻ công việc huấn luyện trong các lớp chạy bộ phong trào, vừa để kiếm thêm thu nhập, vừa tạo nền tảng cho Khôi ổn định hơn về tài chính.

"Khôi có tinh thần thép và rất cầu thị. Không ai nhắc, nhưng em ấy luôn tìm cách tự cải thiện. Đặc biệt, em ấy hiểu rõ giá trị của mỗi đồng tiền kiếm được, nên chạy không bao giờ là ngẫu hứng. Tôi tin rằng nếu có nền tảng kinh tế ổn định hơn, Khôi còn tiến xa nữa", HLV Quang Thế Quyền đánh giá.

Không giống nhiều chân chạy chỉ tập trung vào các giải lớn, Khôi đặc biệt quan tâm đến tính kết nối cộng đồng. Anh xem mỗi chặng đường là một dịp để gặp gỡ, khám phá vùng đất mới. Từ những cung đường bên vịnh Hạ Long đến miền cát trắng Quy Nhơn hay sườn dốc Đà Lạt, anh lưu giữ trong tâm trí không chỉ là thành tích, mà còn là ký ức về con người, văn hóa và những nụ cười trên đường chạy.

"Marathon giúp tôi trưởng thành. Nó không định nghĩa tôi, nhưng nó khắc họa rất rõ ý chí của tôi. Mỗi km tôi chạy là một cuộc đối thoại với sự mệt mỏi, là cách tôi tự học để vượt qua những điều tưởng như không thể", Khôi tâm sự.

Chiến thắng đầu tiên ở cự ly 42 km tại VnExpress Marathon Hạ Long 2024 khi giải đấu chuyển lịch tổ chức từ tháng 9 sang tháng 5 là cột mốc ghi dấu sự trưởng thành đó. Không còn là kẻ lặng lẽ phía sau các elite, Huỳnh Anh Khôi nay đã bước lên bục cao nhất, khẳng định chính mình bằng nỗ lực vươn lên không mệt mỏi.

Hiện tại, dù mới ở tuổi 22, Huỳnh Anh Khôi đã được đánh giá là chân chạy phong trào xuất sắc nhất nhì Việt Nam ở cự ly marathon. Nhưng với anh, danh hiệu hay thứ hạng chưa bao giờ là điểm đến cuối cùng.

"Tôi muốn chạy khắp Việt Nam, gặp gỡ cộng đồng chạy bộ từng vùng, khám phá văn hóa và mang tinh thần marathon đến gần hơn với mọi người. Nếu có thể sống bằng chạy bộ mà vẫn lo được cho gia đình, thì với tôi đó là điều tuyệt vời nhất", Khôi nói với nụ cười hiền.

Ở một đất nước nơi thể thao chuyên nghiệp còn ít cơ hội cho vận động viên phong trào, Huỳnh Anh Khôi là minh chứng sống cho nghị lực và đam mê không giới hạn. Anh đến với marathon từ vết gãy của sự nghiệp điền kinh, tự học cách bước đi trên đường chạy dài và không ngừng tiến bộ nhờ tinh thần tự lực cánh sinh.

Marathon không chỉ là con đường sống của Huỳnh Anh Khôi. Nó là tấm gương phản chiếu nghị lực vươn lên từ gian khó, là biểu tượng của một thế hệ runner Việt Nam biết chắt chiu từng cơ hội, từng hơi thở để khẳng định bản thân.