Để mỗi người có "Cuốn sách Hoang dã" của riêng mình

Có một cuốn sách rất kỳ lạ, vì nó ở trong hiện tại. Nó chưa được đọc, nó là một cuốn sách sắp được hoàn thành! Nó sẽ tự viết tiếp khi có người đọc. Đó chính là điều cuốn sách cần - một người đang sống, một người mà hôm nay cảm nhận được điều đã xảy ra từ lâu: một độc giả thực sự.

Đó chính là Cuốn sách Hoang dã xuất hiện trong ấn phẩm cùng tên của tác giả người Mexico Juan Villoro vừa ra mắt độc giả Việt Nam, qua bản dịch của Lê Mạnh Thắng.

Đây là tác phẩm văn học dành cho thiếu nhi và thanh thiếu niên được giới thiệu nhân dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Mexico. Sách do NXB Hội Nhà văn và Nhã Nam ấn hành.

Một cuộc phiêu lưu kỳ diệu với sách

Cuốn sách mở ra một cuộc phiêu lưu kỳ diệu về sách, thư viện và sức mạnh của việc đọc.

Cụ thể, tác phẩm kể về cậu bé Juan (13 tuổi) phải đối mặt với một mùa Hè kinh hoàng: cậu thường xuyên gặp những cơn ác mộng đáng sợ, bố mẹ ly dị, mẹ suốt ngày hút thuốc và uống rượu, còn bố thì đã đến tận Paris xa xôi… Và tệ hơn cả, cả kỳ nghỉ Hè này cậu sẽ phải tạm rời xa ngôi nhà quen thuộc cũng như bạn bè mình để đến sống tại nhà bác Tito. Đó là một người bác già lập dị, sống một mình, trong một ngôi nhà toàn sách là sách.

Kỳ nghỉ ngỡ như buồn tẻ và cô độc ấy lại trở nên ngày một ly kỳ, thú vị, lôi cuốn hơn khi Juan nhận thấy những cuốn sách ở nhà bác Tito không hề bình thường. Chúng lén lút tự di chuyển khi không ai để ý, chúng thay đổi và ăn trộm nội dung của nhau, chúng chỉ xuất hiện nếu muốn được đọc. Dường như chính những cuốn sách mới là chủ của thư viện.

Càng đặc biệt hơn khi Juan biết về sự tồn tại của một cuốn sách chưa từng được đọc, chưa từng được viết xong và chưa từng được xuất bản. Đó là cuốn sách Hoang dã. Cùng sự đồng hành của những người bạn mới: cô bạn Catalina, bác Tito, cô Eufrosia và 3 chú mèo, Juan lao mình vào hành trình tìm kiếm cuốn sách đặc biệt được cho là chỉ đến với những người xứng đáng. Cuộc phiêu lưu bất ngờ vừa giúp Juan tìm ra một cuốn sách quý, vừa khám phá ra nhiều điều kỳ diệu về sách vở và cuộc sống.

Nhiều thông điệp giá trị

Đọc Cuốn sách Hoang dã, ta không chỉ bước vào một hành trình phiêu lưu kỳ ảo đầy cuốn hút mà còn cảm nhận rõ ràng những thông điệp sâu sắc về giá trị của việc đọc, sức mạnh của trí tưởng tượng và khả năng chữa lành của sách đối với tâm hồn trẻ thơ.

Ngay từ việc Hoang dã được khắc họa như một thực thể luôn trốn chạy, chỉ sống trong khoảnh khắc hiện tại và chỉ hiện diện với những ai mà nó cho là xứng đáng, độc giả đã lập tức bị cuốn vào không khí kỳ bí và lôi cuốn của tác phẩm.

Như cảm nhận của nhà văn Chu Thùy Anh, Cuốn sách Hoang dã là một cuốn sách "đặc biệt" bởi lẽ, theo chị, "nó lựa chọn người đọc chứ không phải người đọc lựa chọn nó". Vai trò của người đọc, vốn quen thuộc ở thế chủ động, bỗng được hoán đổi sang một trạng thái bị động mang ý nghĩa tích cực. Đó là khi người đọc mở lòng, để sách có thể tìm đến một cách tự nhiên và đầy cảm hứng.

"Người bác trong truyện là chủ của một thư viện rộng lớn, đọc rất nhiều, đam mê kiến thức, nhưng lại không tìm được Cuốn sách Hoang dã. Trong khi đó, người cháu, trẻ tuổi hơn, ít kinh nghiệm hơn, đọc ít hơn, lại là người tìm ra được cuốn sách mà ai cũng mơ ước" - chị phân tích - "Điều này cho thấy rằng, đôi khi việc tích lũy kiến thức chưa hẳn là điều quan trọng nhất. Quan trọng hơn là tấm lòng, là thái độ ta dành cho việc đọc, sự sẵn sàng đón nhận sách một cách chân thành và rộng mở".

Nữ nhà văn cũng nhấn mạnh rằng, đây không chỉ là tác phẩm dành riêng cho thiếu nhi hay thanh thiếu niên, mà còn là cuốn sách để người lớn đọc, khám phá và chiêm nghiệm. Qua đó, mỗi người có thể được nhắc nhớ về một tâm thế đọc lành mạnh: trong sáng, rộng mở, không định kiến và luôn sẵn lòng tiếp nhận. Chỉ khi giữ được tâm thế này, chúng ta mới có thể chạm tới cuốn sách Hoang dã dành riêng cho chính mình.

Đặc biệt, trên hành trình tìm kiếm cuốn sách Hoang dã, cậu bé Juan liên tục có những cuộc đối thoại sâu sắc với người bác Tito. Những cuộc trò chuyện giữa 2 bác cháu không đơn thuần nhằm giải đáp những tò mò của trẻ thơ, mà còn mở ra nhiều tầng nghĩa về cách con người tiếp cận sách và tri thức.

Đơn cử, một trong những thông điệp nổi bật được chuyển tải trong cuốn sách là vấn đề về "những cuốn sách đạo tặc", một ẩn dụ độc đáo và đầy sức gợi về vấn nạn sách lậu và sự tác động tiêu cực của loại sách này đến người đọc.

Bác Tito chia sẻ với Juan: "Người ta thường gọi những cuốn sách được in ra mà không được phép, những bản sao kém chất lượng được bán trên đường phố là "sách lậu". Nhưng có một loại sách lậu khác: chúng ngăn chặn và đánh cắp nội dung của những cuốn sách khác. Không ai có thể đọc được nội dung của những cuốn sách bị đánh cắp. Ta gọi chúng là những "cuốn sách đạo tặc".

Khi Juan bày tỏ sự ngạc nhiên, bác Tito tiếp tục lý giải: "Những cuốn sách có sự liên kết với nhau, một số trở thành bạn bè, một số khác thậm chí còn giống như người thân. Nhưng cũng có những cuốn sách đố kỵ, coi thường những thông điệp tốt đẹp của những cuốn sách khác và cố gắng hãm hại những cuốn sách tốt. Chúng là những cuốn sách được tạo ra bởi những người không có khả năng tự mình nghĩ ra điều gì đó mà chỉ có thể phá hủy những gì người khác làm".

Dưới góc nhìn của một người đọc, theo nhà văn Chu Thùy Anh, đây là một chi tiết đặc biệt có ý nghĩa. Theo chị, chúng ta vẫn thường khuyến khích các bạn nhỏ là hãy đọc, đọc sách và đọc càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, thông điệp từ "những cuốn sách đạo tặc" trong Cuốn sách Hoang dã có thể làm thay đổi cách nghĩ này. Ở đây, không phải cố đọc nhiều là tốt. Vấn đề nằm ở sự lựa chọn, phải đọc những gì phù hợp. Như cuốn sách Hoang dã, đó là cuốn sách phù hợp với một người đọc cụ thể được chính cuốn sách lựa chọn.

"Trong tác phẩm có nhắc tới một cuốn sách đạo tặc có bìa màu xanh. Trước khi đọc cuốn sách này, người bác vẫn rất dễ thương, rất chiều cháu. Nhưng đến khi đọc phải cuốn sách đó, người bác đã biến đổi trở thành một người khác hẳn, thậm chí là có lòng tham" - nhà văn Chu Thùy Anh dẫn chứng - "Chính sự biến đổi tâm tính này trở thành minh chứng cho tác động tiêu cực mà một cuốn sách không phù hợp có thể gây ra cho người đọc".

Cũng theo nhà văn này, chúng ta hoàn toàn có thể khuyến khích việc đọc. Nhưng song song với đó, việc lựa chọn đọc cái gì, và đọc vào thời điểm nào, còn quan trọng hơn. Chính thông điệp này khiến Cuốn sách Hoang dã trở nên đặc biệt. Nó có thể được xem như một cuốn sách hướng dẫn cách đọc, và vì thế, nó phù hợp với mọi đối tượng độc giả, từ trẻ nhỏ đến người trưởng thành.

(Còn tiếp)