Một thế hệ tác giả trẻ đang từng bước góp thêm màu sắc mới cho diện mạo văn học thiếu nhi hôm nay. Không chỉ dừng lại ở những dấu ấn cá nhân, họ bắt đầu nhìn về nhau, nhận diện thế hệ, chia sẻ kỳ vọng, lựa chọn gắn bó lâu dài và mong muốn một môi trường sáng tác rộng mở, bền vững hơn.
Để hiểu thêm tâm tư của những người viết trẻ hôm nay, Thể thao và Văn hóa (TTXVN) có cuộc đối thoại với các tác giả: Cao Nguyệt Nguyên, Lạc An, Nguyễn Thị Như Hiền và Dy Duyên.
* Các tác giả trẻ đang ngày càng hiện diện rõ nét và góp phần làm mới diện mạo văn học thiếu nhi. Vậy họ đã để lại những dấu ấn cụ thể nào, đặc biệt từ góc độ thế hệ, theo các chị?
- Cao Nguyệt Nguyên: Những năm gần đây, dòng chảy văn học thiếu nhi đã có những tín hiệu vui về sự xuất hiện nhiều cây bút trẻ. Điển hình nhất, cuộc thi Giải thưởng Văn học Kim Đồng do NXB Kim Đồng tổ chức đã thu hút đông đảo các tác giả trẻ chuyên và không chuyên tham gia. Những tác phẩm của các bạn ấy vô cùng sáng tạo, thú vị và mang yếu tố bất ngờ. Đó là những cái nhìn mới mẻ của thế hệ Gen Z, với những khác biệt và sức sáng tạo vô cùng lớn như Giai Du, Lạc An, Phát Dương, Phạm Thu Hà… Đọc những tác phẩm của họ, tôi có niềm tin rằng một đội ngũ những tác giả trẻ sẽ tạo nên một diện mạo văn học thiếu nhi mới với nhiều điều thú vị.
- Lạc An: Thật ra, tôi chỉ là một hoạ sĩ viết sách, nên không biết nhiều về các tác giả trẻ viết cho thiếu nhi. Nhưng theo tôi, các tác giả trẻ đang có lợi thế khi họ có nhiều cơ hội tiếp xúc với trẻ con, vì vậy dễ có những ý tưởng, cũng như văn phong phù hợp với trẻ con thời đại mới.
Ngoài ra, theo tôi quan sát, so với thế hệ cũ, người trẻ Việt Nam giỏi và có tư duy khá mở, họ rất dễ tiếp nhận những cái mới và sẵn sàng thay đổi. Đây là chìa khoá thành công của người trẻ hiện nay trong tất cả các lĩnh vực của đời sống chứ không chỉ riêng văn học thiếu nhi!
- Nguyễn Thị Như Hiền: Về phần mình, tôi đọc nhiều tác phẩm của các bạn trẻ đồng trang lứa và trẻ hơn mình viết. Tôi cảm nhận một dòng chảy văn chương tươi mới, năng động, đa dạng từ văn học trẻ.
Với văn học thiếu nhi, các bạn trẻ không ngừng làm mới mình, thử nghiệm ở nhiều đề tài khác nhau từ truyện đồng thoại, trinh thám, phiêu lưu… Có bạn vừa viết truyện lại vừa làm thơ. Qua các giải thưởng và cuộc vận động viết cho thiếu nhi vừa qua, nhiều tác giả trẻ được gọi tên. Tôi nghĩ các cây bút ấy có người đã thực sự định danh, có người vẫn âm thầm viết cho thiếu nhi, chỉ chờ một cơ hội để đưa tác phẩm đến với người đọc.
- Dy Duyên: Quan sát thực tế, mỗi tác giả tham gia vào con đường sáng tác cho văn học thiếu nhi với tình yêu chân thành đều làm tôi thấy hạnh phúc và vui sướng. Tôi thấy văn học thiếu nhi trong nước đang có sự đổi mới về đề tài lẫn cách viết, cũng như ngày càng có nhiều người viết hơn. Nhưng để góp phần tạo ra một diện mạo mới, đó vẫn là một con đường dài. Chúng ta cần thời gian để bồi đắp và cần những người viết kiên định.
* Sau những dấu ấn đầu tiên tại các giải thưởng, nhiều cây bút trẻ đã được ghi nhận như những gương mặt triển vọng của văn học thiếu nhi. Vậy theo các chị, việc gắn bó lâu dài với địa hạt này có phải là một lựa chọn được xác định cho tương lai không?
- Nguyễn Thị Như Hiền: Đi bắt nỗi buồn - tác phẩm đầu tiên viết cho thiếu nhi của tôi nhận giải tại Cuộc vận động sáng tác cho thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam (2021 - 2023). Đến bản thảo thứ 2 là Chuyện ở làng Mênh Mông vừa qua nhận được Giải thưởng Văn học Kim Đồng. Đây là điều vinh dự, hết sức bất ngờ và cũng là sự động viên rất lớn để tôi viết tiếp cho thiếu nhi.
Tôi sẽ tiếp tục gắn bó lâu dài trong việc sáng tác cho các em. Khi viết cho các em tôi tràn ngập trong cảm giác trong trẻo - điều khi viết cho người lớn tôi không có được. Càng viết cho trẻ con tôi lại thấy ngạc nhiên, thú vị. Có khi đang viết lại tự mình bật cười vì những câu chữ ngây thơ, những phát hiện trong trẻo. Tôi yêu trẻ con nên hy vọng sẽ có nhiều tác phẩm giống như món quà để tặng cho trẻ con.
Giải thưởng chỉ là khoảnh khắc, tôi còn có cả một chặng đường viết lách rất dài ở phía trước. Tác phẩm hay nhất với một nhà văn là tác phẩm chưa được viết ra. Tôi vẫn mong mình bền bỉ với hành trình chữ nghĩa này.
- Cao Nguyệt Nguyên: Với tôi, gắn bó lâu dài là chắc chắn rồi! Dù đoạt giải thưởng hay không tôi cũng vẫn viết. Viết cho thiếu nhi vui lắm! Nó cho tôi sự nhẹ nhàng, dễ chịu, trước cuộc sống nhộn nhạo, xô bồ ngoài kia. Khi cầm bút, tôi như được làm mới tâm hồn cằn cỗi của mình. Vì thế, viết cho thiếu nhi, tôi được nhiều điều quý giá.
- Lạc An: Còn tôi, dù mục đích viết ban đầu của tôi có hơi "ích kỉ", chỉ là sợ bản thân bị lãng quên, nhưng mình là người may mắn khi được cuộc đời cho quá nhiều thứ, nên chắc là phải viết tiếp thôi!
* Có thể thấy rằng, các giải thưởng văn học thời gian qua đã góp phần khích lệ những cây bút trẻ đến với văn học thiếu nhi. Tuy nhiên, để họ có thể phát triển lâu dài, gắn bó bền vững và đóng góp tích cực cho dòng văn học này, có lẽ phải cần thêm những điều kiện hỗ trợ cụ thể hơn. Vậy đâu là những điều thực sự cần thiết?
- Cao Nguyệt Nguyên: Từ trước đến nay có lẽ tôi đã quen với việc viết mà không trông chờ gì đến sự hỗ trợ. Viết là vấn đề tự thân, là niềm vui nên dù thế nào tôi vẫn viết.
Nhưng, có nhiều cuộc thi dành cho văn học thiếu nhi cũng là những động lực lớn để các bạn trẻ tham gia. Nó như một cú hích, một lời giục giã rằng: "Các bạn trẻ ơi, chúng tôi đang chờ đây, nào, cầm bút và bắt đầu viết đi". Cái cảm giác hồi hộp ấy cũng thú vị lắm!
Và bên cạnh các cuộc thi, các trại sáng tác dành cho văn học thiếu nhi - nơi các bạn trẻ trên cả nước có dịp được gặp gỡ, trao đổi và chia sẻ những kinh nghiệm văn chương cũng rất cần thiết.
- Lạc An: Tôi nghĩ, các cuộc vận động sáng tác và giải thưởng văn học bây giờ đang làm rất tốt việc hỗ trợ các tác giả trẻ. Theo tôi quan sát, các giải thưởng văn học thiếu nhi gần đây đều có ban giám khảo rất công tâm, cởi mở, có rất nhiều tác giả trẻ được tôn vinh.
Tôi chỉ mong, các tác giả trẻ mạnh dạn hơn trong việc nói lên tiếng nói của thời đại mình. Không cần phải áp lực. Cứ viết, rồi điều gì đến nhất định sẽ đến.
- Nguyễn Thị Như Hiền: Về phía mình, tôi mong muốn có thêm nhiều giải thưởng dành cho văn học thiếu nhi - vừa làm động lực để các cây bút sáng tác, vừa có nơi để các cây bút trẻ gửi gắm tác phẩm. Chính những giải thưởng như Giải thưởng Văn học Kim Đồng là sự khích lệ rất lớn cho những cây bút trẻ.
Hy vọng sẽ có nhiều trại sáng tác cho thiếu nhi được mở ra. Đó là nơi các cây bút trẻ có dịp được gặp gỡ, giao lưu, được những cây bút kỳ cựu viết cho thiếu nhi truyền kinh nghiệm, tháo gỡ những khúc mắc khi viết.
- Dy Duyên: Với người viết trẻ (hay không trẻ), để có thể phát triển hành trình văn học của mình ngoài tình yêu lớn và sự kiên trì tự thân, điều cần nhất là sự đồng hành của một biên tập viên nhiệt huyết và cởi mở.
Còn để được cảm thấy gắn bó, được muốn đóng góp tích cực cho văn học thiếu nhi, người viết trẻ cần đến sự nâng đỡ từ cộng đồng. Cộng đồng của văn học thiếu nhi là bạn đọc, thư viện, trường học, nhà sách, nhà xuất bản… Mỗi một nhân viên bán sách tận tình, mỗi một thủ thư nhiệt huyết, mỗi một biên tập viên yêu nghề, đều có vai trò quan trọng trong nền văn học thiếu nhi. Chúng ta cần sự kết nối với nhau để cộng đồng đó được vững chắc và mở rộng. Cộng đồng có vững chắc thì mới nâng đỡ được người viết, và giúp họ cảm thấy rằng, hành trình mình đang đi không hề đơn độc.
* Cảm ơn các tác giả đã chia sẻ!
“Chuyển động trẻ” trong văn học thiếu nhi đương đại (Bài 1): Từ điểm sáng tại các giải thưởng
“Chuyển động trẻ” trong văn học thiếu nhi đương đại (Bài 3): Những lối rẽ vào thế giới trẻ thơ
“Chuyển động trẻ” trong văn học thiếu nhi đương đại (Bài 4): Trên hành trình định hình dấu ấn